Çayönü Tepesi'nde 9 bin 500 yıllık "Kamusal Yapı" gün yüzüne çıkarıldı
Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde yer alan ve insanlık tarihine dair önemli ipuçları barındıran 12 bin yıllık Çayönü Tepesi’nde sürdürülen arkeolojik kazılarda, yaklaşık 9 bin 500 yıllık bir "Kamusal Yapı" keşfedildi.
1964 yılında başlatılan ve belirli aralıklarla devam eden kazı çalışmalarında, yerleşik yaşama geçişin simgelerinden biri olan bu alanda, tarih öncesi dönemlere ait bulgular ortaya çıkarılmaya devam ediyor. Avcı-toplayıcılıktan üretici topluma geçişin yaşandığı, ilk tarım faaliyetlerinin başladığı merkezlerden biri olan Çayönü’nde yürütülen kazılarda yeni bir yapı gün yüzüne çıkarıldı.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Müzecilik Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Savaş Sarıaltun’un başkanlığını yürüttüğü ekip, bu yıl çalışmalarını özellikle alanın doğusunda yoğunlaştırdı.
Söz konusu kazılarda, geçmişte toplu etkinliklere ev sahipliği yaptığı düşünülen ve yaklaşık 9 bin 500 yıl öncesine tarihlenen bir "Kamusal Yapı" ortaya çıkarıldı.
Kazı başkanı Sarıaltun, Çayönü Tepesi’nin yerleşik yaşama geçiş, tarım ve hayvancılığın başlangıcı ile birlikte madenciliğin izlerini taşıması açısından önemli bir merkez olduğunu vurguladı.
Bu sezon yaklaşık 900 metrekarelik bir alanda kazı yapıldığını belirten Sarıaltun, ortaya çıkarılan yapının en az iki kullanım evresine sahip olduğunu ve "yaklaşık 150-200 yıl kullanmış olabilirler" dedi.
Sarıaltun, yapı içerisinde boya ve sıva kalıntılarına da rastlandığını belirterek, "özel nitelikli kamusal yapının günümüzden 9 bin 500 yıl önceye ait olduğunu öngörüyoruz" ifadelerini kullandı. Yapının dört kez taban boyasının yenilenmesiyle tekrar tekrar kullanıldığını tespit ettiklerini söyleyen Sarıaltun, bu yapının diğer konutlardan farklı olarak topluma ait bir alan olduğunun altını çizdi.
Yapının ortak toplantılar, törenler ya da başka ritüel amaçlar doğrultusunda inşa edilmiş olabileceğine değinen Sarıaltun, Çayönü'nde daha önce bu tarzda boya tabanlı bir yapının bulunmadığını ifade etti. Üstelik bu yeni keşfin, mozaikli zemin yapısıyla tanınan Terrazo Yapısı’nın hemen doğusunda ve aynı döneme ait olması açısından da dikkat çekici olduğunu dile getirdi.
Sarıaltun, "Yapıda kullanılan boya kırmızı renginin tüm tonlarını barındırıyor" diyerek, bölgede doğal yollarla elde edilen aşıboyası veya kırmızı kil gibi malzemelerle boyanın yapılmış olabileceğini belirtti.
Ayrıca, analizlerle bu bilgilerin kesinleştirileceğini söyleyen Sarıaltun, "Çayönü Tepesi için bu yapıyı kırmızı tabanlı yapı olarak adlandırabiliriz" dedi. Bu yapının sadece mimari açıdan değil, bulunduğu döneme ait yaşam biçimini anlamak açısından da özel bir yere sahip olduğunu vurgulayan Sarıaltun, "Çayönü'nün kritik aşaması olan M.Ö 7600-7500'lerdeki evrenin yaşam modelini anlatması açısından yani günümüzden 9 bin 500 yıl önceki insanların nasıl bir yaşam sürdüğünü tanımlaması açısından da değerli" değerlendirmesinde bulundu.
