İklim Değişikliği ve Su Kaynaklarının Sürdürülebilirliği
Türkiye'de, özellikle Trakya Bölgesi'nde yoğun olarak üretilen çeltik, mısırdan sonra dünyada en çok yetiştirilen ikinci tahıl ürünüdür. Ancak çeltik, suyu en fazla tüketen bitkilerden biridir ve geleneksel sulama yöntemlerinde tarlalar gelişim sezonu boyunca su altında bırakılır, bu da aşırı su tüketimine yol açar. İklim değişikliği nedeniyle su kaynaklarının sürdürülebilirliğini sağlamak için damla sulama gibi yenilikçi yöntemlere geçiş kritik önem taşımaktadır.
Damla Sulamanın Çeltikte Sağladığı Avantajlar
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gökhan Çamoğlu, çeltik üretiminde damla sulama yönteminin su tasarrufu ve verim artışı sağladığını vurguluyor. Çamoğlu’nun açıklamalarına göre:
"Geleneksel çeltik yetiştiriciliğinde dekara 5 bin metreküp su kullanılıyor. Oysa bizim ihtiyacımız 1000 metreküp, dolayısıyla 5 bin yerine 1000 metreküp su kullanarak 4 bin metreküp tasarruf sağlanabilir."
Bu yöntemle su tüketimi yaklaşık dört kat azalırken, verimde azalma olmadığı gibi bazı bölgelerde artış gözlemleniyor. Ayrıca damla sulama, ilaç ve gübre kullanımını optimize ederek çevre kirliliğini azaltıyor.
Çiftçilere Sağlanan Kolaylıklar ve Devlet Desteği
Damla sulama, eğimli arazilerde geleneksel sulama yöntemlerine kıyasla daha az toprak hazırlığı gerektiriyor. Geleneksel yöntemde tarlaları su tutması için setlerle çevirmek gerekirken, damla sulamada sadece boruların yerleştirilmesi yeterli oluyor. Bu, hem yer kaybını önlüyor hem de bir yılda birden fazla ürün yetiştirme imkânı sunuyor. Prof. Dr. Çamoğlu, damla sulama yatırımları için devlet desteklerinin mevcut olduğunu ve bu desteklerle yüzde 50 hibe alınabildiğini belirtiyor.
Çiftçilerin Deneyimleri: Verim Artışı ve Kalite
Çanakkale’de damla sulama yöntemiyle çeltik üretimi yapan Dişbudak Köyü Muhtarı Rıdvan Uysal, beş yıldır bu yöntemi kullandığını ve önemli avantajlar elde ettiğini ifade ediyor:
"Eski sistem sulamalarla dekarda 600 kilogram alıyorduk, şimdi en az 750-800 hatta 900 kilogram alabiliyoruz."
Uysal, damla sulama ile su tüketiminin yaklaşık 900 metreküp/dekar olduğunu ve kartlı sayaçlarla su kullanımını kolayca takip edebildiklerini söylüyor. Bu yöntemle hem su tasarrufu sağlanıyor hem de daha kaliteli ürün elde ediliyor.
Çiftçilerden Olumlu Geri Dönüşler
35 yıllık çiftçi Bayram Yümsek, damla sulama ile çeltik üretimine geçiş sürecini şöyle anlatıyor:
"İlk kez damla sulamayla çeltik uygulaması bize geldiği zaman ‘Damla sulamayla çeltik mi olur?’ dedik. Çanakkale Lapseki İlçe Tarım Müdürlüğünden arkadaşlar ‘Siz ekin, biz size yardımcı olacağız.’ dediler. Öyle başladık. Güzel verimler aldık, ben memnunum."
Yümsek, mısır yerine çeltik ekerek kazancını artırdığını ve damla sulama sayesinde yüksek verim elde ettiğini belirtiyor.
Gelecek İçin Damla Sulama Zorunluluğu
Prof. Dr. Çamoğlu, Türkiye’de yıllık çeltik üretiminin yaklaşık 1 milyon ton olduğunu ve Trakya, Çanakkale, Gönen ve Samsun gibi bölgelerde yoğunlaştığını ifade ediyor. Kişi başına yıllık çeltik tüketimi 8-10 kilogram civarında olan Türkiye’de, su kaynaklarının azalmasıyla damla sulama gibi yöntemlerin yaygınlaşması gerektiğini vurguluyor:
"İleride pirinç yemek istiyorsak damla sulamayla çeltik yetiştirmeyi aklımıza koymamız gerekiyor."
Damla sulama, hem su tasarrufu hem de verim artışı ile çeltik üretiminde sürdürülebilir bir gelecek sunuyor.
