ABD İran’ın füze programına destek veren Çinli firmalara yaptırım uyguladı
Washington (AA) - ABD Dışişleri Bakanlığı, İran’ın balistik füze programına destek sağladıkları gerekçesiyle Çin ve Hong Kong merkezli bazı kişi ve firmaları yaptırım listesine aldı.
Trump yönetiminin “maksimum baskı” politikası kapsamında alınan karar, İran’ın karbon fiber üretimine katkı sağlayan ağları hedef alıyor.
Yaptırımlar, bölgesel güvenliği tehdit ettiği belirtilen İran’ın füze programını engellemeyi amaçlıyor.
Yaptırımların kapsamı ve hedefleri
ABD Dışişleri Bakanlığı, İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun (IRGC) balistik füze programına destek veren Çin ve Hong Kong merkezli kişi ve firmaları hedef aldı. Yaptırım listesine eklenenler, İran’ın karbon fiber üretimini yerlileştirme çabalarına katkı sağlıyor ve IRGC’ye karbon elyaf ile üretim ekipmanları temin ediyor. Karbon fiber, balistik füzelerin gövde ve motor bileşenlerinde kritik bir malzeme olarak kullanılıyor. Bakanlık, bu ağın İran’ın füze kapasitesini artırarak Orta Doğu’da istikrarsızlığa yol açtığını belirtti.
Trump’ın maksimum baskı politikası
Yaptırımlar, Başkan Donald Trump’ın 4 Şubat 2025’te imzaladığı Ulusal Güvenlik Başkanlık Memorandumu-2 çerçevesinde uygulanıyor. Bu politika, İran’ın balistik füze programını kısıtlamayı ve IRGC’nin kaynaklarını kesmeyi hedefliyor.
ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, “İran’ın füze ve silah geliştirme faaliyetleri, ABD ve müttefiklerinin güvenliğini tehdit ediyor. Hazine, İran’ın bu programlarını finanse eden kaynaklara erişimini engellemek için tüm önlemleri alacak.” dedi.
Yaptırımlar, aynı zamanda İran’ın nükleer programına yönelik devam eden müzakerelerle eş zamanlı yürütülüyor.
İran-Çin iş birliği ve bölgesel etkiler
Çin, İran’ın en büyük petrol alıcısı olarak, ABD yaptırımlarını tanımıyor ve İran’la ekonomik ilişkilerini sürdürüyor. Bu yaptırımlar, Çinli firmaların İran’a karbon fiber ve füze teknolojisi sağlamasını engellemeyi amaçlasa da, Pekin’in bu kısıtlamalara tepkisi belirsiz. Uzmanlar, yaptırımların İran’ın füze üretimini yavaşlatabileceğini, ancak Çin’in alternatif tedarik yolları geliştirebileceğini belirtiyor. Yaptırımlar, Orta Doğu’da İran destekli grupların füze kapasitesini de dolaylı olarak etkileyebilir. Örneğin, Yemen’deki Husiler ve Lübnan’daki Hizbullah gibi gruplar, İran’dan füze teknolojisi alıyor.
Yaptırımların uygulanma süreci
Yaptırımlar, ABD Hazine Bakanlığı’nın Yabancı Varlıklar Kontrol Ofisi (OFAC) tarafından, 13382 sayılı İdari Emir (E.O. 13382) uyarınca uygulanıyor. Bu emir, kitle imha silahlarının yayılmasını destekleyenleri hedef alıyor. Yaptırıma tabi kişi ve firmaların ABD’deki mal varlıkları dondurulacak ve ABD kişi veya kurumlarıyla işlem yapmaları yasaklanacak. Ayrıca, bu kişilerle iş yapan yabancı finans kuruluşları da ikincil yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir. OFAC, yaptırımların davranış değişikliği yaratmayı hedeflediğini ve listeden çıkarılma sürecinin mümkün olduğunu vurguladı.
Uluslararası tepkiler ve gelecek adımlar
İran Dışişleri Bakanlığı, yaptırımları “hukuksuz ve tek taraflı” olarak nitelendirerek kınadı ve misilleme sinyali verdi.
Çin Dışişleri Bakanlığı ise henüz resmi bir açıklama yapmadı, ancak geçmişte benzer yaptırımları “uluslararası hukuka aykırı” bulduğunu ifade etmişti. ABD, İran’ın füze programına destek veren diğer ülkelerdeki ağları da izlemeye devam ediyor. Nisan 2025’te benzer şekilde Çin ve İran merkezli 12 kişi ve kuruluşa yaptırım uygulanmıştı. Uzmanlar, Trump yönetiminin nükleer görüşmelerde avantaj sağlamak için yaptırımları sıkılaştırmaya devam edeceğini öngörüyor.
