Çerkes sürgünü’nün 161. yıldönümü dünya genelinde hüzünle anıldı
Ankara (AA) - Çarlık Rusyası tarafından 21 Mayıs 1864’te başlatılan Çerkes Sürgünü’nün 161. yıldönümü, dünya genelinde Çerkes diasporası tarafından düzenlenen anma etkinlikleriyle gözyaşı ve hüzünle hatırllandı. Yaklaşık 1,5 milyon Çerkes’in anavatanlarından zorla koparılıp Osmanlı topraklarına ve diğer bölgelere sürüldüğü bu trajedi, çeşitli şehirlerde anma törenleri, yürüyüşler ve kültürel etkinliklerle anıldı.
Türkiye’de anma etkinlikleri
Türkiye, dünya üzerindeki en büyük Çerkes nüfusuna ev sahipliği yapıyor ve 21 Mayıs’ta çok sayıda etkinlik düzenlendi.
Samsun’da, Adige Kültür Derneği tarafından Atakum’daki Adige Kültür Parkı’nda anma programı gerçekleştirildi. Törende saygı duruşu yapıldı, sürgün sırasında hayatını kaybedenler için dualar okundu. Dernek Başkanı Abdülkadir Özyılmaz, “Karadeniz’in karanlık sularında yitip giden atalarımızı rahmetle anıyoruz. Bu, sadece bir sürgün değil, bir soykırımdır,” dedi. Samsun Çobanlı İskelesi’nde “Nart ateşi” yakılarak “Sürgün Andı” okundu.
Düzce’de, Kafkas Dernekleri Federasyonu (KAFFED) ve Düzce Kafkas Kültür Derneği’nin düzenlediği etkinlikte, Kafkas Anıtı önünde toplanan yüzlerce Çerkes, mezar taşı nöbeti tuttu ve Cedidiye Meydanı’nda Nart ateşi yaktı. Düzce Belediye Başkanı Faruk Özlü, “Çerkeslerin acısı, tüm Türkiye’nin acısıdır,” diyerek anmanın önemine vurgu yaptı.
İstanbul’da, Çerkes Dernekleri Federasyonu öncülüğünde Taksim’deki Rusya Konsolosluğu’na yürüyüş düzenlendi. Katılımcılar, “Soykırım insanlık suçudur” ve “Çerkesya Rus toprağı olmayacak” sloganları attı. Ancak polis, konsolosluk önünde çelenk bırakılmasına izin vermedi.
Kayseri’de, Kayseri Kafkas Derneği Başkanı Kenan Kızılkaya, sürgünün 161. yıldönümünde yaptığı açıklamada, “Çerkes halkı, kimliğini ve kültürünü korumak için mücadele ediyor. Soykırımın tanınması ve adalet istiyoruz,” dedi. Kefken sahilinde düzenlenen törende, sürgün sırasında Karadeniz’de hayatını kaybedenler için denize karanfiller bırakıldı.
Dünya genelinde anma etkinlikleri
Çerkes diasporasının yoğun olduğu Ürdün’ün başkenti Amman’da, Çerkes dernekleri tarafından anma töreni düzenlendi. Katılımcılar, sürgünün tarihsel önemini vurgulayan konuşmalar yaptı ve kültürel dans gösterileri sundu.
ABD’nin New Jersey eyaletinde, Wayne şehrinde Çerkes toplumu tarafından organize edilen bir etkinlikte, sürgün anlatıları paylaşıldı ve soykırımın tanınması için farkındalık çağrısı yapıldı. Wayne, Çerkes Soykırımı’nı resmi olarak tanıyan bir şehir olarak biliniyor.
Abhazya’da, 31 Mayıs’ta ulusal yas günü ilan edilen sürgün anmaları, 21 Mayıs’ta da çeşitli etkinliklerle başladı. Çerkes ve Abhaz toplulukları, sürgünde hayatını kaybedenler için anıtlar önünde toplandı ve kültürel sergiler düzenledi.
Siyasi mesajlar ve talepler
Türkiye Dışişleri Bakanlığı, yaptığı açıklamada, “Çerkes Sürgünü, insanlığın hafızasında silinmez izler bırakan bir trajedidir. Hayatını kaybedenleri rahmetle anıyoruz,” ifadelerine yer verdi. Kafkas Dernekleri Federasyonu Başkanı Ünal Uluçay, Samsun’daki anma etkinliğinde, “Rusya ve Türkiye, Çerkes Soykırımı’nı tanımalı, çifte vatandaşlık ve geri dönüş hakları sağlanmalı,” çağrısında bulundu.
Tarihi arka plan
21 Mayıs 1864, 300 yıl süren Kafkas-Rus Savaşları’nın sona erdiği ve Çerkeslerin sürgüne zorlandığı tarih olarak kabul ediliyor. Resmi olmayan rakamlara göre, 1,5 milyon Çerkes anavatanlarından koparılırken, yaklaşık 500 bin kişi açlık, hastalık ve zorlu yol şartları nedeniyle hayatını kaybetti. Çerkesler, başta Anadolu’ya (Ordu, Samsun, Tokat, Düzce gibi iller) olmak üzere Suriye, Filistin ve Ürdün’e yerleştirildi.
Çerkes Sürgünü’nün 161. yıldönümü, dünya genelinde Çerkes diasporası tarafından hüzünle anıldı. Türkiye’deki etkinlikler, sürgünün acısını ve soykırımın tanınması talebini güçlü bir şekilde dile getirdi. Çerkes toplumu, kültürel kimliklerini koruma ve adalet arayışlarını sürdürme kararlılığını vurguladı.
