ABD Başkanı Donald Trump’ın 13 Mayıs’ta başlayacak Orta Doğu ziyareti öncesinde, Suudi Arabistan ile Çin arasında enerji alanında atılan yeni işbirliği adımları, küresel güç dengelerinde önemli değişimlere işaret ediyor.
Küresel süper güç olma hedefi doğrultusunda son yıllarda Suudi Arabistan’da rafineri ve petrokimya sektörlerine büyük yatırımlar yapan Çin, bölgedeki ekonomik etkisini hızla artırıyor. Bu çerçevede Çinli enerji devi Sinopec ile Suudi Aramco arasında imzalanan yeni ortak girişim anlaşması dikkat çekti. Taraflar, 9 Nisan’da Yanbu Aramco Sinopec Rafineri Tesisi’nde başlatılan petrokimya genişleme projesinin ardından, 28 Nisan’da Fujian Sinopec Aramco Rafineri-Petrokimya Şirketi’nin kurulduğunu resmen duyurdu.
Anlaşma planları her ne kadar 2022’de başlamış olsa da, gelişmenin Trump’ın ziyareti öncesine denk gelmesi, Pekin-Riyad enerji yakınlaşmasına küresel ilginin artmasına neden oldu.
Çin’in Yükselişi, ABD’nin Etkisini Zorluyor
Londra merkezli Facts Global Energy (FGE) şirketinden Orta Doğu enerji piyasası uzmanı Palash Jain, Trump’ın Suudi Arabistan’ı ilk dış ziyaretinde durak olarak seçmesini bölgenin stratejik önemiyle ilişkilendirerek, “ABD’nin Orta Doğu’daki etkisinin zayıfladığı bir dönemde Çin’in bölgede güç kazanması, Washington’un jeopolitik çıkarları açısından uzun vadeli sonuçlar doğurabilir” değerlendirmesinde bulundu.
Jain’e göre, bu ziyaretler yalnızca diplomatik hamleler değil; ABD'nin petrol fiyatlarını kontrol altında tutma, enerji piyasasını dengeleme ve ekonomik çıkarlarını koruma stratejisinin bir parçası.
Çin’in Suudi enerji sektörüne yaptığı büyük yatırımların yalnızca ticari değil, jeopolitik sonuçlar da doğurabileceğini kaydeden Jain, “Riyad-Pekin yakınlaşması, ABD dolarının uluslararası enerji ticaretindeki rolünü sarsabilir. Yuan ile petrol ticaretinin önü açılırsa, bu durum doların rezerv para birimi olarak küresel konumunu da tehdit eder" dedi.
Suudi Arabistan Dengede Kalmayı Hedefliyor
Araştırma kuruluşu Energy Aspects’in Jeopolitik Araştırmalar Direktörü Richard Bronze, Suudi Arabistan’ın Çin ile ekonomik ilişkilerini genişletirken, ABD ile stratejik ittifakını koruma çabasında olduğunu söyledi. Çin’in Suudi petrolünün en büyük müşterisi olduğuna dikkat çeken Bronze, “Riyad hem Batı hem Asya pazarlarında güvenli satış kanalları oluşturmaya çalışıyor” dedi.
Bronze ayrıca, Trump’ın ziyareti sırasında gündeme gelecek başlıca konulardan birinin, büyük ölçekli yatırım taahhütleri olacağını vurguladı. Suudi Arabistan’ın halihazırda 600 milyar dolarlık yatırım sözü verdiğini belirten Bronze, bu rakamın Trump’ın "1 trilyon dolara çıkarın" çağrısıyla daha da artabileceğini ifade etti.
Sivil Nükleer Enerji Dosyası Masada
Washington Arap Körfez Ülkeleri Enstitüsü Misafir Öğretim Üyesi Kate Dourian ise Çin’in otomotivden temiz enerjiye pek çok alandaki yatırımlarıyla Suudi Arabistan’daki en büyük yabancı yatırımcı konumuna geldiğini ve bu hamlelerin ülkenin petrol dışı ekonomi vizyonuna katkı sunduğunu belirtti.
Suudi Arabistan’ın gelir çeşitlendirme arayışında Çin ile ekonomik ortaklıklar kurarken, ABD ile güvenlik eksenli ilişkisini sürdüreceğini ifade eden Dourian, Riyad’ın sivil nükleer enerji programının da gündemde olacağını vurguladı.
Dourian, Suudi Arabistan’ın kendi uranyumunu zenginleştirme isteğinin ABD ile yürütülen görüşmeleri zorlaştırdığını ancak ABD Enerji Bakanı Chris Wright’ın son ziyareti sırasında yapılan açıklamalara göre yıl sonuna kadar nükleer enerjiyi de kapsayan kapsamlı bir enerji anlaşmasının imzalanabileceğini aktardı.
