Keşmir Sorunu: Hindistan ve Pakistan Arasında 60 Yıllık Gerilim
ANKARA (AA) - Hindistan ile Pakistan arasında 1947’den beri devam eden Keşmir sorunu, 60 yılı aşkın süredir iki ülkeyi dört kez savaşın eşiğine getirdi. Son olarak, 22 Nisan 2025’te Cammu Keşmir’in Pahalgam bölgesinde düzenlenen ve 26 kişinin hayatını kaybettiği terör saldırısı, gerilimi yeniden tırmandırdı. Hindistan’ın saldırıyı Pakistan’a bağlaması, iki ülke arasında yeni bir krizin fitilini ateşledi.
Keşmir sorununun kökeni
Hindistan ve Pakistan, 1947’de İngiltere’nin sömürge yönetiminden ayrılarak bağımsızlıklarını kazandı. Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu Keşmir’in statüsü, o dönemde tartışma konusu oldu. Keşmir’in prensi Maharaja Hari Singh, halkın Pakistan’a katılma isteğine rağmen Hindistan’la birleşmeyi tercih etti. Bu karar, Müslüman Keşmir halkının tepkisini çekti ve protestolar başladı. Hindistan, isyanı bastırmak için bölgeyi işgal etti ve böylece 22 Ekim 1947’de iki ülke arasında ilk savaş patlak verdi.
Birleşmiş Milletler’in (BM) ara buluculuğuyla 1 Ocak 1949’da ateşkes sağlandı. BM, 1948’de Keşmir halkının geleceğini belirlemek için plebisit çağrısı yaptı, ancak Hindistan bu referandumu engelledi ve bölgeyi “Cammu Keşmir” adıyla kontrolü altına aldı. Pakistan ise kendi kontrolündeki bölgelere “Azad Keşmir” ve “Gilgit Baltistan” adıyla özerk statü verdi.
Savaşlar ve anlaşmalar
Keşmir sorunu, iki ülke arasında 1965, 1971 ve 1999 yıllarında da savaşlara yol açtı:
1965 Savaşı: Keşmir’deki sınır çatışmaları nedeniyle yaşandı.
1971 Savaşı: Pakistan’ın doğusundaki bağımsızlık hareketleri, Hindistan’ın desteğiyle Bangladeş’in kurulmasıyla sonuçlandı. 1972’de imzalanan Şimla Anlaşması, Keşmir’de “Kontrol Hattı”nı (LoC) oluşturdu.
1999 Kargil Savaşı: Sınır ihlalleri nedeniyle iki ülke nükleer savaşın eşiğine geldi.
1980’lerden günümüze artan gerilim
1980’lerin sonlarında Cammu Keşmir’de halk ayaklanmaları, suikastlar ve şiddet olayları arttı. Hindistan, bu olaylarda Pakistan’ı suçlayarak bölgeye ek güvenlik güçleri konuşlandırdı. 2019’da yaşanan iki önemli olay, gerilimi daha da tırmandırdı:
14 Şubat 2019 Saldırısı: Cammu Keşmir’de 44 kişinin öldüğü bombalı saldırı, Hindistan’ın Pakistan’ı suçlamasına ve hava saldırıları düzenlemesine yol açtı. Pakistan, Hindistan’a ait iki savaş uçağını düşürdü ve yakalanan pilotu iade ederek iyi niyet gösterdi.
5 Ağustos 2019 Kararı: Hindistan, Cammu Keşmir’in özel statüsünü sağlayan anayasanın 370’inci maddesini iptal ederek bölgeyi merkeze bağlı iki “Birlik Toprağı”na (Cammu Keşmir ve Ladakh) ayırdı.
Son terör saldırısı ve yeni kriz
22 Nisan 2025’te Pahalgam’da düzenlenen ve 26 kişinin öldüğü terör saldırısı, Hindistan-Pakistan ilişkilerini yeniden gerdi. Hindistan’ın saldırıyı Pakistan’a bağlaması, diplomatik tansiyonu yükseltti. Bölgedeki askeri hareketlilik ve karşılıklı suçlamalar, Keşmir sorununun çözümüne dair umutları bir kez daha gölgede bıraktı.
Çözümsüzlük devam ediyor
Keşmir sorunu, 60 yılı aşkın süredir Hindistan ve Pakistan arasında çözümsüz bir ihtilaf olarak kalmaya devam ediyor. BM’nin plebisit çağrısına rağmen Hindistan’ın referandumu engellemesi ve her iki ülkenin bölgedeki askeri varlığını sürdürmesi, barış sürecini zorlaştırıyor. Son yaşanan saldırılar, taraflar arasında güven inşa edilmesi gerektiğini bir kez daha ortaya koyuyor.
