Senegal’de “Büyük Magal” için Yaklaşık İki Milyon Kişi Touba’da Buluştu
Yerel dil Volofçada "övgü" anlamına gelen Magal'da Müridi tarikatının kurucusu Şeyh Ahmedu Bamba’nın 1895’te Fransız sömürge yönetimi tarafından Gabon'a sürgün edilişi esnasında kazandığına inanılan manevi derece kutlanıyor.
Senegal’in Touba kentinde, Müridi tarikatının kurucusu Şeyh Ahmedu Bamba’nın 1895’te Fransız sömürgeciler tarafından Gabon’a sürgün edilmesi sırasında ulaştığına inanılan manevi mertebeyi anmak için yaklaşık iki milyon kişi bir araya geldi. Her yıl hicri takvimin safer ayının 18’inde düzenlenen ve bu yıl 131’incisi gerçekleştirilen “Büyük Magal (Övgü)” etkinliği için Müridiler, Dakar’a 200 kilometre uzaklıktaki kutsal şehir Touba’da toplandı.
Touba, sabahın erken saatlerinden itibaren yoğun bir ziyaretçi akınına sahne oldu. Senegal’in farklı bölgelerinden ve ABD, Fransa, İtalya gibi Senegallilerin yoğun yaşadığı ülkelerden gelen yüz binlerce kişi, Büyük Touba Camisi’ni ve Şeyh Ahmedu Bamba’nın kabrini ziyaret etmek için uzun kuyruklar oluşturdu. Müridiler, etkinlik süresince toplu dualar okudu, yakınlarını ziyaret etti ve birlikte ibadet etti.
Fransız Sömürgeciliğine Karşı Sufi Direniş
İslam, 11. yüzyılda Kuzey Afrika ve Orta Doğu’dan gelen tüccar ve din alimleriyle Senegal’e ulaştı. 19. yüzyılın ortalarından itibaren tarikatlar ülkede hızla yayıldı. Senegal, Fransızların 19. yüzyılda Batı Afrika’daki sömürge faaliyetlerinin merkeziydi ve “Fransız Batı Afrikası” bölgesi Senegal’den yönetildi. Fransızlar, İslam’ın yayılmasını engellemeye çalışsa da tasavvuf temelli tarikatların pasif direnişi bu çabaları başarısız kıldı.
Müridi tarikatının kurucusu Şeyh Ahmadu Bamba (1853-1927), sömürgecilere karşı şiddetsiz mücadelesiyle dikkat çekti. Özellikle kırsal bölgelerde artan etkisi ve tarikatın büyümesi, Fransızların tepkisini çekti. Bamba, “isyan çıkarmak” suçlamasıyla Gabon’un Mayumba kentine sürgüne gönderildi. Yaklaşık 42 ay kilisede gözetim altında tutulan Bamba, bu dönemde birçok dini eser yazdı. Gabon’dan sonra Moritanya’ya sürgün edilen Bamba, 1902’de ülkesine dönebildi ancak hayatı boyunca sömürge yönetiminin kısıtlamalarına maruz kaldı.
Afrika’nın Önde Gelen Dini Etkinliklerinden Biri
Bamba’nın talebeleri, Gabon sürgününü bir yenilgi değil, şeyhlerinin manevi mertebesini artıran bir zafer olarak görüyor. Bu sürgün, Bamba’ya duyulan sevgiyi artırarak Müridiliğin Senegal’de Sünni tasavvuf geleneği olarak kökleşmesini sağladı. İlk Magal, Bamba’nın 1927’deki vefatından bir yıl sonra oğlu Muhammed Mustafa Mbacke’nin öncülüğünde düzenlendi. İlk yıllarda daha küçük çaplı olan kutlamalar, bugün Afrika’nın en önemli dini etkinliklerinden biri haline geldi.
Magal’a sadece tarikat mensupları değil, Senegal’in cumhurbaşkanı, başbakanı, iş insanları, sanatçılar ve yabancı diplomatlar da katılarak Touba’yı ve mevcut Müridi Şeyhi Serigne Mountakha Mbacke’yi ziyaret ediyor.
Laik Devlet ve Muhafazakar Geleneğin Uyumu
Bamba, Senegal’in 1960’ta kazandığı bağımsızlık mücadelesinde önemli bir figür olarak yer aldı. Şiddetsiz direnişi nedeniyle bazı Batılı kaynaklarda “Müslüman Gandhi” olarak anıldı. Laik bir devlet olan Senegal’de, sufizm temelli tarikatlar sosyal ve siyasi hayatın ayrılmaz bir parçası olmayı sürdürdü. Siyaset Bilimci Lucy Creevey’e göre, Senegal’de modern laik devlet ile muhafazakar Müslüman gelenek arasında sağlam bir denge kuruldu. Bu denge, Senegal’in Batı Afrika’daki aşırıcı terör örgütlerinden etkilenmemesinde önemli bir rol oynuyor. Tarikatlar, toplumun büyük kesimi tarafından saygı gören ve uzlaştırıcı bir sosyal yapı olarak kabul ediliyor.
