2024'ün başında Şengen Bölgesi'ne dahil olan Bulgaristan, Avrupa Birliği (AB) ile entegrasyon sürecini bir adım daha ileri taşıyarak 2026’nın başında Avro Bölgesi'ne katılmayı amaçlıyor.
AB’de 2002’den bu yana kullanılan ortak para birimi avro, bazı ülkeler tarafından henüz benimsenmiş değil. Bu ülkeler arasında Bulgaristan, Romanya, Çekya, Polonya, Macaristan, Danimarka ve İsveç yer alıyor. Danimarka, özel anlaşması sayesinde avroya geçiş zorunluluğundan muaf tutulurken, diğer ülkelerin AB kurallarına göre belirlenen kriterleri yerine getirerek Avro Bölgesi’ne katılmaları gerekiyor.
Avro'ya geçiş için belirlenen Maastricht Kriterleri, fiyat istikrarı, sürdürülebilir kamu maliyesi, döviz kuru istikrarı ve düşük uzun vadeli faiz oranlarını kapsıyor.
Bulgaristan'ın Avro Bölgesi'ne Katılım Süreci
Göreve geçtiğimiz ay başlayan Bulgaristan Başbakanı Rosen Jelyazkov, avroya geçişin hükümetin en öncelikli konularından biri olduğunu dile getirdi. 2025 yılı bütçesinin bu hedef doğrultusunda hazırlanacağını belirten Jelyazkov, gerekli reformları hayata geçireceklerini vurguladı.
Ancak bazı uzmanlar, hükümetin bu iddialı hedefi konusunda temkinli. Özellikle yüksek bütçe açığının Avro Bölgesi'ne geçişte ciddi bir engel oluşturduğu belirtiliyor.
Ekonomi uzmanları, Bulgaristan’ın avro için gerekli ekonomik kriterleri sağlama sürecini değerlendirirken, Güneybatı Neofit Rilski Üniversitesi Ekonomi Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ganço Gançev, ülkenin enflasyon ve bütçe açığı kriterlerini sağlama konusunda zorlandığını ifade etti.
Gançev, enflasyonun hedeflenen seviyenin üzerinde olduğunu ancak Bulgaristan Merkez Bankası’nın bu durumu kısa vadede dengeleyebileceğini öngördüğünü belirtti. Ancak bütçe açığı konusundaki belirsizliğe dikkat çeken Gançev, kamu harcamalarının ve özellikle maaş giderlerinin kontrol altına alınması gerektiğini söyledi. Bunun için yatırım programlarında daralmaya gidilebileceğini, kapsamlı reformların ise ileri tarihlere ertelenebileceğini dile getirdi.
Gançev, halkın en büyük endişelerinden birinin avroya geçiş sonrası yaşanabilecek fiyat artışları olduğunu vurgulayarak, kısa vadeli spekülatif fiyat dalgalanmalarının yaşanabileceğini ancak yetkililerin bu süreci kontrol altına alabileceğini ifade etti.
Orta ve uzun vadede avronun Bulgaristan’a ekonomik fayda sağlayacağını düşünen Gançev, "Şu anda Bulgaristan döviz kuru denetimi altında bir ekonomiye sahip. Bu durum, finansal piyasaların gelişimini kısıtlıyor. Avro Bölgesi’ne katılım, iş dünyasına daha fazla güven kazandıracak, yatırımları artıracak ve ekonomik büyümeyi destekleyecektir." dedi.
"Bulgaristan Henüz Avro Bölgesi'ne Hazır Değil"
Ekonomi ve Politika Uzman Kulübü Genel Yayın Yönetmeni ve ekonomist Georgi Vuldzhev, Bulgaristan’ın 2026’da avroya geçiş için bütçe açığı ve enflasyon kriterlerini karşılayabileceğine dair şüphelerini dile getirdi.
Vuldzhev, "AB Komisyonu ve Avrupa Merkez Bankası’nın Bulgaristan’ın Avro Bölgesi’ne katılmaya hazır olduğu yönünde bir değerlendirme yapmasının pek olası olduğunu düşünmüyorum." ifadelerini kullandı.
Avro geçiş sürecinde hükümetin kamu harcamalarını gözden geçirmesi gerektiğini belirten Vuldzhev, bütçe açığının vergi gelirlerinden daha hızlı artmasının bir risk oluşturduğunu söyledi. Ayrıca, enflasyon konusundaki toplumsal kaygıların da haklı olduğunu, fiyat dalgalanmalarının kaçınılmaz olduğunu ifade etti.
Avroya geçişin sağlayacağı ekonomik avantajları sınırlı gören Vuldzhev, "Kambiyo masraflarının ortadan kalkması elbette bir avantaj, ancak bu tasarrufun toplam ekonomi üzerindeki etkisi oldukça sınırlıdır." dedi.
Halk Avro Geçişine Karşı
Bulgaristan’daki kamuoyu yoklama şirketi Myara tarafından yapılan bir ankete göre, halkın %57’si avro kullanımına karşı, %39’u ise olumlu bakıyor.
"Bulgaristan avroya ne zaman geçmeli?" sorusuna verilen yanıtlar ise oldukça dikkat çekici:
%40’tan fazlası "asla geçmemeli" derken,
%25’i 1 Ocak 2026 tarihini destekliyor,
%30’u ise avroya geçişin ertelenmesi gerektiğini düşünüyor.
Avro Bölgesi'ne Katılımda Son Örnek: Hırvatistan
Avro, ilk olarak 1 Ocak 1999’da kaydi para olarak kullanılmaya başlandı ve 2002’de fiziksel olarak dolaşıma girdi. Başlangıçta Almanya, Fransa, İtalya, İspanya, Hollanda, Belçika, Avusturya, Lüksemburg, Finlandiya, İrlanda ve Portekiz tarafından benimsendi.
Daha sonraki yıllarda Yunanistan (2001), Slovenya (2007), Malta ve Kıbrıs (2008), Slovakya (2009), Estonya (2011), Letonya (2014), Litvanya (2015) ve Hırvatistan (2023) Avro Bölgesi'ne katılan ülkeler arasında yer aldı.
Ayrıca, Andorra, San Marino, Monako ve Vatikan gibi küçük ülkeler de AB ile yaptıkları anlaşmalar sayesinde avroyu ulusal para birimleri olarak kabul ediyor ve madeni para basabiliyor.
Avro Bölgesi'ne Katılım Şartları
AB üyesi ülkelerin avroya geçişi için Maastricht Kriterleri olarak bilinen ekonomik koşulları karşılaması gerekiyor.
Bu kriterler şunları içeriyor:
Enflasyon oranının, AB'deki en düşük enflasyona sahip üç ülkenin ortalamasından 1,5 puandan fazla sapmaması,
Bütçe açığının, gayrisafi yurt içi hasılaya oranının %3’ü geçmemesi,
Uzun vadeli faiz oranlarının, AB'deki en iyi oranlara sahip üç ülke ortalamasını 2 puandan fazla aşmaması,
Döviz kurunun, son iki yıl içinde istikrarlı olması ve devalüasyon yapılmamış olması.
Bu kriterlerin bazılarında ilerleme kaydeden Bulgaristan’ın, özellikle bütçe açığı ve enflasyonu kontrol altına alması gerekiyor.
2007'de AB üyesi olduktan sonra uzun süredir hedeflediği Şengen Bölgesi üyeliğini 2024’te gerçekleştiren Bulgaristan, 2026 yılında Avro Bölgesi’ne katılarak ekonomik entegrasyonunu tamamlamayı hedefliyor.
