Dijital Türk Lirası: Yenilikçi Bir Ödeme Sistemi ve Finansal Dönüşümün Anahtarı
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), dijital Türk lirasının finansal ekosisteme sağlayacağı katkıları ele alan bir analiz yayımladı. Merkezin Güncesi blog sayfasında yer alan "Dijital Türk Lirası: Fayda ve Fırsatlar" başlıklı bu çalışma, dijital paranın ödeme sistemlerinde tamamlayıcı bir kanal oluşturacağı, finansal kapsayıcılığı artıracağı, yeni teknolojik kullanım alanlarına zemin hazırlayacağı ve ödeme sistemlerindeki parçalanmışlığı azaltacağı öngörüsünde bulunuyor.
TCMB Ödeme Sistemleri ve Finansal Teknolojiler Genel Müdürlüğü'nden Genel Müdür Yardımcısı Bilgehan Kürşad Öz, Bilişim Uzman Yardımcıları Mustafa Mert Aşkaroğlu ve Enes Karayel ile Danışman Ahmet Semih Tunalı tarafından kaleme alınan analizde, dijital Türk lirası projesinin temel aşamalarına dair bilgiler paylaşıldı.
Dijital Türk Lirası Projesinin Yol Haritası
TCMB, dijital para çalışmalarına 2020 yılında kavram ispatı süreciyle başlamış, ardından Merkez Bankası Dijital Türk Lirası AR-GE Projesi kapsamında çalışmalarını sürdürmüştür. 2022 yılı itibarıyla gerekli altyapılar oluşturulmuş ve yıl sonunda pilot testler başarıyla gerçekleştirilmiştir. 2023 yılı boyunca pilot testler devam ederken, proje Faz-1 aşamasını tamamlamıştır.
Aralık 2023'te yayımlanan Faz-1 Değerlendirme Raporu kapsamında, dijital Türk lirasının teknik altyapısı, güvenlik önlemleri ve hukuki çerçevesine yönelik ayrıntılı bilgiler kamuoyuyla paylaşılmıştır. Mevcut aşamada, Faz-2 çalışmaları kapsamında, AR-GE faaliyetleri hız kesmeden sürerken dijital paranın ekonomik, hukuki ve güvenlik boyutları da detaylı şekilde ele alınmaktadır.
Dijital Türk Lirasının Finansal Sisteme Katkıları
Dijital Türk lirasının, halihazırdaki finansal sisteme nasıl entegre edileceğine dair analizde şu değerlendirmelere yer verilmektedir:
Mevcut Ödeme Sistemleriyle Tamamlayıcı Bir Yapı: TCMB, vatandaşların kullanımına sunulan ödeme sistemlerine ek olarak, merkez bankası parasının dijital ortamda 7/24 anlık dolaşımını sağlayacak bir yapı geliştirmektedir.
Finansal Kapsayıcılığın Güçlendirilmesi: Bankacılık sistemine erişimin yüksek olduğu Türkiye’de finansal kapsayıcılık doğrudan hedeflenmese de, dijital Türk lirasının her vatandaşa ulaşabilen bir dijital ödeme seçeneği sunacağı belirtilmektedir.
Dijital Ödeme Hizmetlerindeki Bağımlılığın Azaltılması: Vatandaşların, ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için mevcut finansal aracı kurumlara bağımlı olmalarının önüne geçilecektir.
Dijital Türk Lirası: Teknoloji ve İnovasyonun Yeni Boyutu
Finansal teknolojiler alanında büyük bir potansiyele sahip olan Türkiye’de, dijital Türk lirası yenilikçi finansal çözümler için bir temel unsur olarak değerlendirilmektedir. Bu çerçevede, dijital para etrafında geliştirilebilecek platformlar ve akıllı ödeme sistemleri, gelecekte finansal hizmetlerin daha erişilebilir ve kullanıcı dostu olmasına katkı sağlayacaktır.
TCMB’nin Faz-1 Değerlendirme Raporu’nda da vurgulandığı gibi, dijital Türk lirası, dijital ticaret ve para transferlerinde standart bir değişim aracı olarak tasarlanmıştır. Bu doğrultuda amaç, ülke parasının dijital işlemler sırasında kesintisiz bir şekilde kullanılabilmesini sağlamak ve vatandaşlara ödeme yöntemlerini seçme özgürlüğü tanımaktır.
Mevcut Ödeme Sistemleriyle Entegrasyon
Analiz, dijital Türk lirasının FAST ödeme sistemiyle paralel bir çözüm olarak geliştirildiğini vurgulamaktadır. Dijital merkez bankası parasının mevcut ödeme altyapıları üzerine inşa edilmesi sayesinde:
Olağanüstü Durumlar İçin Yedeklilik Sağlanacak: Dijital Türk lirası, mevcut sistemlerle entegre çalışarak finansal aksaklıklar karşısında alternatif bir ödeme kanalı oluşturacaktır.
Dijital Para ve Kaydi Para Arasındaki Dönüşümler Kolaylaşacak: TCMB ödeme sistemleriyle tam uyumlu olacak olan dijital Türk lirası, geleneksel finansal işlemlerle entegrasyon içinde çalışacaktır.
Bankasız Dijital Ödeme Modeli
Türkiye’de bankacılık sistemine erişimin yaygın olduğu belirtilse de, analiz dijital Türk lirasının banka hesabı gerektirmeyen bir kullanım modeli üzerinde de durduğunu açıklamaktadır.
Bu modelin temel hedefi, ödeme ve transfer işlemlerinde aracılara bağımlılığı ortadan kaldırmak ve dijital para kullanımını daha kapsayıcı hale getirmektir.
Dijital Türk lirasının yaygın kullanımıyla birlikte dijital ödeme ve transfer oranlarının artması beklenmektedir.
Programlanabilir Ödemeler ve Akıllı Finansal Sistemler
Dijital Türk lirasının getireceği yenilikler arasında programlanabilir ödemeler de bulunmaktadır. Akıllı ödeme sistemleriyle:
Kamu kurumları ve özel sektör için yeni finansal araçlar geliştirilecek,
İnovatif ödeme akışları oluşturulabilecek,
Merkez bankalarının işlevselliğini artıracak teşvik modelleri hayata geçirilebilecektir.
Bu yapı, finansal teknolojilerin gelişimini destekleyecek ve dijital ödeme sistemlerinde yeni bir çağın başlamasına katkı sağlayacaktır.
Çevrim Dışı Kullanım ve Dijital Ödeme Standartları
Dijital Türk lirasının çevrim dışı kullanım imkânı sunacak şekilde tasarlandığı belirtilmiştir. Ulaşım, yemek ve diğer günlük harcamalar için yaygın kullanılan mevcut dijital ödeme çözümlerine ek olarak, dijital Türk lirası yasal bir ödeme aracı olarak finansal sistemde yeknesaklık sağlayacaktır.
Bu noktada kullanıcıların dijital para kullanma zorunluluğu olmadan, tamamen kendi tercihlerine göre ödeme yöntemi belirleyebilmeleri önemli bir avantaj olarak öne çıkmaktadır.
Dijital Türk Lirası ve Teknolojik Evrim
Teknolojinin hızla geliştiği günümüz dünyasında, dijital Türk lirasının da dinamik ve esnek bir yapıya sahip olması gerektiği vurgulanmaktadır.
Hesaplama gücündeki artış,
Dağıtık defter teknolojilerindeki yenilikler,
Siber güvenlik alanındaki gelişmeler,
Kuantum bilişim gibi yeni teknolojiler, dijital Türk lirasının sürdürülebilirliği açısından kritik öneme sahiptir.
Bu bağlamda TCMB, dijital Türk lirasının sürekli güncellenerek teknolojik değişimlere uyum sağlayacağını ve bu alandaki AR-GE faaliyetlerinin uzun vadede devam edeceğini belirtmektedir.
AA
