İsrail’de bütçe aşımı hükümeti gerdi
İsrail Savunma Bakanlığı’nın Gazze’deki savaş nedeniyle 15 milyar şekel (4,1 milyar dolar) bütçe aşımı, hükümet içinde mali tartışmalara yol açtı. Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, Savunma Bakanlığı’nı “denetimsiz harcama” ile suçladı. Bakanlık, savaşın genişlemesiyle harcamaların arttığını bildirdi. Gazze’deki kalıcı işgal planları ve insani kriz ise uluslararası tepkilere neden oluyor.
Bütçe aşımı ve tartışmalar
İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN’a göre, Savunma Bakanlığı, güvenlik kabinesi toplantısında 15 milyar şekellik bütçe aşımı bildirdi. Maliye Bakanlığı, savaşın bu hızla sürmesi halinde yıl sonuna kadar açığın 25 milyar şekele (7 milyar dolar) ulaşabileceği uyarısı yaptı. Maliye Bakanı Smotrich ile Savunma Bakanlığı Genel Müdürü arasında harcamaların yönetimi konusunda sert bir tartışma yaşandı.
Smotrich’in tepkisi
Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, Savunma Bakanlığı’nı “yetki aşımı” ve “denetimsiz harcama” ile suçladı. “İstediğinizi yapın” diyerek öfkesini ifade eden Smotrich, belirlenen bütçe sınırlarına uyulmadığını belirtti. Savunma Bakanlığı Genel Müdürü ise Smotrich’e, savaş kararlarının kabine tarafından alındığını hatırlatarak destek talep etti. Tartışmalar, hükümet içindeki mali disiplin sorunlarını gözler önüne serdi.
Savunma bütçesinin büyüklüğü
The Marker gazetesine göre, Savunma Bakanlığı’nın 2025 bütçesi 136 milyar şekel (37 milyar dolar) ile hükümetin en büyük kalemini oluşturuyor. Gazze’deki savaş, 2024’te 112 milyar şekel (31 milyar dolar) harcamaya neden oldu. Bütçe açığı, 2024’te GSYH’nin %6,8’ine ulaştı. Artan harcamalar, sosyal hizmetler ve eğitimde kesintilere yol açabilir.
Gazze’deki kalıcı işgal planı
İsrail ordusu, 17 Mayıs’ta Gazze’de kalıcı işgali genişleten kara saldırılarına başladı. Netanyahu, Gazze’nin tamamını işgal edeceklerini duyurdu. Plan, Filistinlileri güneydeki “toplama kamplarına” sürmeyi ve sınırlı insani yardım sağlamayı içeriyor. İsrailli bakanlar, Gazze’yi yıkıp Filistinlileri başka ülkelere göçe zorlamayı hedefliyor. Bu plan, uluslararası tepkilere neden oluyor.
İnsani kriz derinleşiyor
İsrail’in 18 Mart’tan itibaren Gazze’ye yeniden başlayan saldırıları, 3.785 Filistinlinin ölümüne, 10.756 kişinin yaralanmasına yol açtı. 7 Ekim 2023’ten bu yana toplam 53.939 Filistinli öldü, 122.797 kişi yaralandı. BM ve insan hakları örgütleri, İsrail’in kara saldırılarının insani durumu kötüleştirdiğini belirtiyor. Gazze’deki hastaneler hizmet veremez hale geldi.
Uluslararası tepkiler
Birleşmiş Milletler ve yardım kuruluşları, İsrail’in Gazze’deki saldırılarını kınadı. Filistinlilere güneye gitme çağrısı yapan İsrail’in “toplama kampları” planı, insan hakları ihlali olarak değerlendiriliyor. Uydu görüntüleri, Refah’ta kamp hazırlıklarını doğruladı. Uluslararası toplum, ateşkese dönülmesi ve insani yardımın artırılması çağrısı yapıyor. Türkiye, Gazze’deki saldırılara karşı diplomatik girişimlerini sürdürüyor.
Ekonomik yük ve gelecek riskleri
Gazze savaşı, İsrail ekonomisini zorluyor. Günlük 269 milyon dolarlık harcama, 2023-2025 için toplam 55,6 milyar dolarlık maliyet öngörüyor. Bütçe açığı, GSYH’nin %6,6’sına yükseldi. Moody’s, 2025 için %6 açık öngörüyor, bu da sosyal hizmetlerde kesintilere ve vergi artışlarına yol açabilir. İsrail’in borç/GSYH oranı %69’a ulaştı.web:0,7,17,18
Hükümetin öncelikleri sorgulanıyor
Hükümet içindeki tartışmalar, savaş harcamalarının önceliklendirilmesiyle derinleşiyor. Smotrich, mali disiplin çağrısı yaparken, Savunma Bakanlığı savaşın gerekliliklerini öne sürüyor. Eğitim ve sağlık bütçelerindeki artışa rağmen, diğer alanlarda kesintiler planlanıyor. Benny Gantz’ın partisi, koalisyon fonlarının azaltılmamasını eleştirerek bütçeye karşı çıktı. Tartışmalar, siyasi istikrarsızlığı artırabilir.
