Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), blog sayfası Merkezin Güncesinde yayımlanan “Reel Sektörün Döviz Talebi Gelişmeleri” başlıklı analizinde, 2021 Ocak – 2025 Mayıs dönemine ilişkin döviz akımı verilerini değerlendirdi. Bulgular, firmaların döviz gelirlerini biriktirme eğiliminin zayıfladığına işaret etti.
Yabancı Para Mevduatlarında Düşüş
Analizde, firmaların döviz talebinin ithalat ödemeleri, finansal yükümlülükler, kur oynaklığına karşı korunma ihtiyacı ve yatırım tercihleri gibi nedenlerle şekillendiği belirtildi. Döviz talebini ölçmede kullanılan göstergelerden biri olan yabancı para (YP) mevduatların toplam mevduat içindeki payı, 2023 Haziran’da yüzde 60,7 seviyesindeyken 2025 Haziran itibarıyla yüzde 35’e geriledi.
Döviz Akımı Net İhracatçıdan Kaynaklandı
TCMB uzmanlarının hazırladığı analizde, döviz akımındaki zayıflamanın özellikle net ihracatçı firmalardan kaynaklandığı vurgulandı. İhracatın ve YP kredi kullanımının artmasına rağmen döviz akımının azalması, ihracatçı firmaların döviz satışlarını artırdığına işaret etti. Net ithalatçı firmaların döviz akımı ise aynı dönemde negatif ve yatay seyretti.
Reel Sektör Net Döviz Satıcısı Oldu
Analize göre, reel sektör son bir yılda net döviz satıcısı konumuna geçti. Mart ayındaki kur oynaklığı sonrasında bu eğilim bir miktar yavaşlasa da, firmaların döviz satışı sürmeye devam etti. Bu süreçte net ithalatçı firmaların döviz alımlarındaki payı artarak yüzde 57’den yüzde 65’e yükseldi.
Döviz Talebinde İthalatçı Sektörler Öne Çıktı
Son 12 aylık veriler, döviz alımı döviz satımından fazla olan sektörlerin başında enerji, otomobil ticareti, demir-çelik, kimya ve telekomünikasyon gibi ithalata bağımlı sektörlerin geldiğini gösterdi.
Genel Değerlendirme
Analizin sonunda şu değerlendirmeye yer verildi:
“Net ihracatçı firmalar finansal sisteme döviz arz ederken, net ithalatçı firmalar uzun dönem ortalamasına yakın bir döviz talebi sergiliyor. Yakın dönemde görülen döviz alımlarında ithalat ödemeleri belirleyici oluyor. Bu gelişmeler, net ihracatçı firmaların döviz arzına katkısının sürdüğünü ortaya koyuyor.”
