Sabancı Üniversitesi İstanbul Uluslararası Enerji ve İklim Merkezi (IICEC) tarafından yayımlanan "Türkiye Enerji Verimliliği Görünümü 2025" raporuna göre, Türkiye'de uygulanacak kararlı ve kapsayıcı verimlilik politikaları, 2053 yılına kadar enerji arzında yerlilik oranını yüzde 90 seviyesine çıkarabilir. Bu dönüşüm süreci, aynı zamanda ülkeye 2,1 trilyon dolarlık kümülatif ekonomik fayda sağlayabilir.
Rapor, mevcut politikaların sürdürülmesini temel alan "Baz Senaryo" ve iyimser varsayımlar üzerine inşa edilen "Verimli Büyüme Senaryosu" olmak üzere iki farklı senaryoyu karşılaştırmalı olarak ele alıyor. Baz Senaryo kapsamında enerji arzında yerlilik oranı yüzde 66 ile sınırlı kalırken, Verimli Büyüme yaklaşımı bu oranı yüzde 90’a yükselterek enerji bağımsızlığı hedefini önemli ölçüde destekliyor.
Raporda yenilenebilir enerji ve nükleer enerji, temiz enerji kaynakları olarak değerlendirilirken; Verimli Büyüme Senaryosu’nda nükleer enerjinin birincil enerji arzındaki payı yüzde 20’ye çıkıyor. Aynı oran Baz Senaryo’da yüzde 16 ile sınırlı kalıyor. Bu gelişme, yalnızca enerji ithalatının azalmasını değil, aynı zamanda emisyonların da ciddi oranda düşmesini sağlıyor. 2053 yılı itibarıyla Verimli Büyüme Senaryosu kapsamında enerjiden kaynaklı sera gazı emisyonları 191 milyon ton karbon eşdeğerine kadar gerileyebilirken, Baz Senaryo’da bu miktar 401 milyon ton seviyesinde kalıyor.
Yatırımların Geri Dönüşü Katma Değer Yaratıyor
Ekonomik analizler, verimli büyümenin yatırım-fayda oranında da büyük avantaj sağladığını gösteriyor. Ortalama yıllık yatırım ihtiyacı Verimli Büyüme için 13 milyar dolar olarak hesaplanırken, Baz Senaryo için bu miktar 9 milyar dolar. Ancak her 1 milyar dolarlık yatırım karşılığında Verimli Büyüme Senaryosu 4,5 milyar dolarlık getiri sağlarken, Baz Senaryo bu getiriyi 3,2 milyar dolar seviyesinde bırakıyor. Bu fark, yatırımın sadece ekonomik değil, çevresel ve stratejik getirileri bakımından da ne denli önemli olduğunu ortaya koyuyor.
Elektrikleşme Süreci Hızlanıyor
Enerji dönüşümünün merkezinde elektrifikasyon bulunuyor. Nihai enerji tüketiminde elektriğin payı, Verimli Büyüme Senaryosu’nda 2023'teki yüzde 20 seviyesinden 2053’te yüzde 48’e yükseliyor. Baz Senaryo’da ise bu artış daha sınırlı kalıyor ve yüzde 36’ya ulaşıyor. Bu fark, özellikle güneş, rüzgar, jeotermal ve biyokütle gibi yerli ve yenilenebilir kaynakların elektrik üretiminde daha etkin kullanılmasıyla mümkün oluyor.
Enerji yoğunluğu açısından da önemli farklılıklar söz konusu. Verimli Büyüme Senaryosu, 2023-2053 döneminde enerji yoğunluğunda yüzde 57’lik bir azalma öngörürken, Baz Senaryo bu düşüşü yüzde 46 ile sınırlı tutuyor. Bu eğilim, Türkiye’nin OECD ülkeleriyle rekabet düzeyini artırabilecek enerji verimliliği yapısına daha hızlı geçişini sağlayabilir.
Aynı Ekonomi, Daha Az Enerji
Verimli Büyüme Senaryosu, Baz Senaryo ile aynı düzeyde ekonomik büyüme sağlarken, bunu yüzde 21 daha az enerji tüketerek gerçekleştirebiliyor. Özellikle binalarda ısı pompası uygulamaları, sanayide elektrikli proseslere geçiş ve ulaştırmada elektrikli araçların yaygınlaştırılmasıyla fosil yakıt tüketiminde ciddi bir azalma elde ediliyor. Bu doğrultuda fosil yakıtların nihai enerji tüketimindeki payı yüzde 33’e kadar geriliyor.
Geleceğe Dönük Stratejik Yol Haritası Şart
Bu hedeflere ulaşabilmek için verimlilik odaklı yatırımların teşvik edilmesi, dijital teknolojilerin enerji sistemine entegre edilmesi ve kamuoyunda enerji verimliliği bilincinin artırılması büyük önem taşıyor. Raporda, kamu, özel sektör ve akademi iş birliğiyle hazırlanacak uzun vadeli yol haritalarının Türkiye’nin sürdürülebilir enerji geleceği açısından belirleyici olacağı vurgulanıyor.
