BM'den Nakliye Sektörü Emisyon Düzenlemesi Ertelenmesine Sert Tepki: "Kaçırılmış Bir Fırsat!"
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER - 18 Ekim 2025 (AA) Birleşmiş Milletler (BM), Uluslararası Denizcilik Örgütü'nün (IMO) küresel nakliye sektöründen kaynaklanan karbondioksit emisyonlarını azaltmaya yönelik tarihi düzenlemenin ertelenmesini "kaçırılmış fırsat" olarak nitelendirdi. IMO üyesi ülkelerin, Net-Zero Framework (NZF) adı verilen karbon vergisi mekanizmasının benimsenmesini bir yıl ötelemeleri, iklim aktivistlerini ve çevre örgütlerini öfkelendirdi. Karar, ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin yoğun baskısı ve petrol ihracatçılarının muhalefetiyle şekillendi.
BM Genel Sekreter Sözcüsü Stephane Dujarric, Cenevre'deki günlük basın toplantısında konuya ilişkin değerlendirmede bulundu. IMO'nun 14-17 Ekim'de Londra'da düzenlediği olağanüstü oturumda (MEPC/ES.2) alınan erteleme kararına yanıt veren Dujarric, "Bu, üye devletlerin nakliye sektörünü net sıfır emisyona doğru net ve güvenilir bir yola sokmaları için kaçırılmış bir fırsat" dedi. Dujarric, küresel ekonominin belkemiği olan nakliye sektörünün emisyonların yaklaşık yüzde 3'ünden sorumlu olduğunu vurgulayarak, "Bu sektörün karbondan arındırılması, iklim değişikliğiyle mücadelede kritik öneme sahip" ifadelerini kullandı.
Erteleme, Nisan 2025'te 63 ülkenin desteğiyle prensipte onaylanan NZF'nin Ekim 2025'te yasalaşmasını hedefliyordu. Düzenleme, 5.000 gros ton üzerindeki gemiler için 2028'den itibaren bağlayıcı emisyon hedefleri getiriyor; yüksek emisyonlu gemilere ceza, düşük emisyonlulara kredi sistemiyle teşvik öngörüyordu. Gelirler, temiz yakıt geçişi ve gelişmekte olan ülkeler için adil dönüşüm fonuna aktarılacaktı. Ancak ABD ve Suudi Arabistan öncülüğündeki ittifak, Singapur'un önerdiği erteleme motion'unu oylamaya sunarak bir yıl gecikmeye yol açtı.
ABD'nin rolü tartışmaların odağında. Trump, 16 Ekim'de Truth Social'da "Global Green New Scam Vergisi" diye nitelediği NZF'ye karşı ülkeleri uyardı ve destek verenlere yaptırım tehdidinde bulundu. ABD Dışişleri Bakanı Marc Rubio, Enerji Bakanı Chris Wright ve Ulaştırma Bakanı Sean Duffy imzalı ortak açıklamada, "ABD, Amerikan halkının çıkarlarını zedeleyen herhangi bir uluslararası çevre anlaşmasını kabul etmeyecek" denildi. Bu baskı, iklim脆弱 ülkeleri "zorbalık" olarak niteledi; Vanuatu İklim Değişikliği Bakanı Ralph Regenvanu, "Bu, hızlanan iklim değişikliği karşısında kabul edilemez" diye tepki gösterdi.
Çevre örgütleri ertelemeyi sert eleştirdi. Environmental Defense Fund'un IMO GHG Lideri Natacha Stamatiou, "Her gecikme, yenilikleri engeller, eşitsizlikleri derinleştirir ve temiz nakliyeye geçişi pahalılaştırır" dedi. Clean Shipping Coalition Başkanı Delaine McCullough ise, "IMO, kendi 2030-2050 hedeflerini ve en savunmasız bölgeleri ihanet etti" yorumunu yaptı. Avrupa Gemi Sahipleri Birliği (ECSA) Genel Sekreteri Sotiris Raptis, "Uluslararası düzey oyun sahası için hayati olan bu anlaşmanın ertelenmesini pişmanlıkla karşılıyoruz" ifadelerini kullandı.
IMO Genel Sekreteri Arsenio Dominguez, ertelemenin "NZF'yi öldürmediğini", teknik tartışmaların (ISWG-GHG-20) 20-24 Ekim'de devam edeceğini ve 2026 Ekim'inde yeniden oylanacağını belirtti. Dünya Nakliye Konseyi (World Shipping Council), bir yılı "çerçeveyi netleştirmek" için kullanma çağrısı yaptı; sektörün 150 milyar dolarlık yeşil yakıt yatırımı net-zero 2050 hedefine bağlı. Ancak uzmanlar, gecikmenin AB'nin kendi emisyon kurallarını hızlandırmasına yol açabileceğini ve yama düzenlemelerin ticareti karmaşıklaştırabileceğini öngörüyor.
Dujarric, ABD'nin yaptırım haberlerine "Erteleme kararı aldık, harekete geçmeme kararı aldık. Bu yolun sonu değil, ancak konu epeyce ertelendi" yanıtını verdi. Karar, küresel emisyon hedeflerini riske atarken, iklim zirveleri öncesi çok taraflılığın kırılganlığını ortaya koydu. IMO, nakliye sektörünün 2050 net-zero stratejisini korumak için diplomatik çabaları yoğunlaştıracak.
