23 Temmuz 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan “İzinsiz Çalıştığı İçin Haklarında Sınır Dışı Etme Kararı Alınan Yabancıların Çeşitli Masraflarının İşverenlerinden Tahsili Hakkında Yönetmelik”, Türkiye’de izinsiz yabancı işçi çalıştıran işverenlere yönelik önemli düzenlemeleri hayata geçirdi.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığı iş birliğiyle hazırlanan yönetmeliğin temel amacı, 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’na aykırı olarak Türkiye’de izinsiz çalışan yabancıların tespiti ve haklarında sınır dışı etme kararı alınması durumunda, sınır dışı sürecinde yapılan konaklama, sağlık ve dönüş masraflarının işverenlerden tahsil edilmesini sağlamak.
Yönetmeliğin Kapsamı:
Yönetmelik, izinsiz çalıştığı tespit edilip sınır dışı kararı verilen yabancılar ile bu kişilerin eş ve çocuklarını kapsıyor. Ayrıca, bu yabancıları izinsiz çalıştıran işveren ve işveren vekilleri de yönetmeliğin sorumluluk alanına giriyor. Yapılan harcamalar, İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı bütçesinden karşılanabiliyor ancak bu tutarların işverenlerden tahsil edilmesi zorunlu tutuluyor.
Çalışma İzni ve Muafiyet:
Yönetmelikte, çalışma izni ve çalışma izni muafiyeti konularında da ayrıntılı düzenlemeler yer alıyor. Türkiye’de çalışması izne tabi olan yabancıların Bakanlıkça verilen resmi çalışma izni veya muafiyet belgesi olmadan çalıştırılması yasak. Kanunda belirtilen bazı istisnalar (ikili anlaşmalar vb.) haricinde, izinsiz çalışmanın önüne geçilmesi hedefleniyor.
Denetim ve Bildirim Mekanizması:
İzinsiz yabancı çalıştıran işverenler, kamu kurumlarının denetim elemanları ve kolluk kuvvetlerinin işyerlerinde yapacağı incelemeler sonucunda tespit edildiğinde durum ilgili il müdürlüğüne bildirilecek. İl müdürlükleri, idari yaptırımları uygularken, izinsiz çalıştırılan yabancıların bilgilerini ve işverenlerle ilgili verileri il göç idaresi müdürlüklerine iletecek.
Sınır Dışı İşlemleri ve Masrafların Tahsili:
Haklarında sınır dışı kararı alınan yabancıların çıkış işlemleri öncelikli olarak yapılacak. Bu süreçte konaklama, sağlık ve ülkelerine dönmeleri için gerekli diğer masraflar, Göç İdaresi Başkanlığı tarafından karşılanacak. Ancak bu harcamalar, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında işveren veya işveren vekilinden tahsil edilecek. İşverene, yapılan harcamalar bir aylık ödeme süresi içinde yazılı tebligatla bildirilecek. Süre sonunda ödeme yapılmazsa, vergi dairesine bildirim yapılarak tahsil süreci başlatılacak.
Geri Gönderme Merkezleri ve Maktu Ücretler:
Yeni yönetmelik kapsamında, haklarında sınır dışı kararı alınan yabancıların geri gönderme merkezlerinde kaldıkları süre boyunca ortaya çıkan barınma maliyetleri özel olarak düzenlendi.
Göç İdaresi Başkanlığı tarafından işletilen geri gönderme merkezlerinde, izinsiz çalışan ve sınır dışı edilen yabancıların barınması için yapılan günlük giderler, her mali yılbaşında maktu tutar şeklinde belirleniyor. Bu tutar, barınma, yiyecek, güvenlik, sağlık hizmetleri ve diğer temel ihtiyaçları kapsıyor.
İşveren veya işveren vekilleri, bu barınma maliyetlerinden doğan giderleri, en fazla üç aylık idari gözetim süresi boyunca karşılamakla yükümlü tutuluyor. Yani, yabancının geri gönderme merkezinde kalış süresi uzasa bile, işverenlerin sorumluluğu üç ayı geçmeyecek şekilde sınırlandırılmıştır.
Barınma maliyetlerine ilişkin tahsilat, Göç İdaresi Başkanlığı bütçesinden önce karşılanmakla birlikte, yapılan bu harcamalar işverenlere yazılı tebligatla bildiriliyor. Tebligat sonrası işverenin ödeme süresi bir ay olarak belirlenmiş olup, ödenmeyen tutarlar vergi dairesine bildirilerek tahsil işlemleri başlatılıyor. Bu süreç 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkı Kanunu çerçevesinde yürütülüyor.
Bu düzenleme ile, izinsiz yabancı çalıştırmanın doğurduğu kamu maliyetlerinin doğrudan sorumlularından tahsil edilmesi amaçlanıyor. Ayrıca, işverenlere yönelik mali yükümlülükler sayesinde, izinsiz çalışma uygulamalarının önüne geçilmesi ve yasalara uygun hareket edilmesinin sağlanması hedefleniyor.
Bilgi Paylaşımı ve Koordinasyon:
Yönetmelik, ilgili Bakanlıklar arasında veri paylaşım protokolü kapsamında iş ve işlemlerde bilgi akışının sağlanmasını da hüküm altına aldı. Bu sayede denetimler, işlemler ve tahsilat süreçlerinde kurumsal koordinasyon artırılacak.
Yürürlük ve Yürütme:
Yönetmelik, yayımlandığı tarihten itibaren 6 ay sonra yani 23 Ocak 2026’da yürürlüğe girecek. Hükümlerin uygulanmasından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı ile İçişleri Bakanı müştereken sorumlu olacak.
Özetle:
Türkiye’de izinsiz yabancı işçi çalıştıran işverenler, sınır dışı edilen bu yabancıların konaklama, sağlık ve dönüş masraflarını ödemekle yükümlü hale geliyor. Yeni düzenleme, izinsiz çalışma ile mücadeleyi artırırken, kamu kaynaklarının izinsiz çalışma sonucu oluşan mali yükünü işverenlere yansıtıyor. Bu sayede izinsiz çalıştırma caydırıcı hale getirilecek ve işgücü piyasasında yasalara uygun hareket edilmesi sağlanacak.
