Isparta'daki Tarihi Manastır, Bizans'ın İnanç ve Günlük Yaşamına Işık Tutuyor
Isparta'nın Aksu ilçesinde yer alan tarihi yapı, Bizans dönemine uzanan köklü geçmişiyle bölgedeki dini ve sosyal yaşamın izlerini bugüne taşıyor.
Zindan Mağarası'nın hemen önünde konumlanan, yıkık dökük görünümüne rağmen yüzyıllara direnmiş olan bu yapı, kırsal Bizans halkının dini ritüelleriyle birlikte gündelik üretim faaliyetlerini nasıl bir arada yürüttüğünü ortaya koyuyor.
Tipik bir bazilika formunda, uzunlamasına dikdörtgen plana sahip olan kilise, geniş kapsamlı bir manastır kompleksinin tam merkezinde bulunuyor.
Hem ibadet hem üretim bir arada
Süleyman Demirel Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Araştırma Görevlisi Dr. İbrahim Acuce, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bu yapının Bizans kırsal manastır yaşantısını anlamak için son derece önemli veriler sunduğunu ifade etti.
Yapılan araştırmalara göre, M.S. 5. yüzyılın sonlarında inşa edilen bu kompleksin yalnızca ibadet amacı taşımadığına dikkat çeken Acuce, çevresinde keşişlerin günlük üretim faaliyetlerini gerçekleştirdiği işliklerin yer aldığını belirtti.
Yapının günümüze ulaşan bölümlerinde şarap üretim alanları ve demir işleme atölyeleri gibi mekânların öne çıktığını aktaran Acuce, şunları söyledi:
"Zamanla tahrip olan kilise, bir yangının ardından kısmen kullanılmaz hale geldi. Ancak kutsal mekan tamamen terk edilmedi. Ana kilisenin naosunda küçük boyutlu şapel inşa edilmiş, bu da bir nevi kilise içinde kilise örneği. Bu yeni şapel, daha küçük topluluklara hitap edecek şekilde tasarlanmıştı. Buranın bir manastır olarak kullanıldığını kilisenin batısında bulunan şarap işlikleri ve atölyelerden aynı zamanda keşişlerin kaldığı hücrelerden anlıyoruz."
Komplekste keşişlerin inzivaya çekildiği hücrelerin de yer aldığını ifade eden Acuce, sözlerine şu şekilde devam etti:
"Duvarlarda bulunan geç dönem fresko (sıva üstüne yapılan resim) izleri de kutsallığın yüzyıllar boyunca sürdüğünü gösteriyor. Aziz tasvirleri ve dini sahnelerle süslenen freskolar, yapının farklı evrelerde yeniden işlev kazandığını kanıtlıyor. Duvarlarda bulunan geç dönem fresko izleri de kutsallığın yüzyıllar boyunca sürdüğünü gösteriyor. Hem ibadet hem üretim faaliyetlerini bir arada barındıran bu yapı, Bizans dünyasında kırsal manastır yaşamını anlamak açısından son derece önemli."
Erken Hristiyan mimarisinde nadir görülen trikonkhos (üç yapraklı yonca) planlı apsise sahip olan bu kilise, mimari açıdan da özel bir tasarımı yansıtıyor. Dr. Acuce, antik dönemde de kutsal olduğu düşünülen bu alanda, 2002 ile 2021 yılları arasında aralıklı olarak sondaj kazıları yapıldığını da hatırlattı.
