Türkiye Yazma Eserler Kurumu (TYEK) Başkanlığı tarafından düzenlenen "Yazma Eserler ve Dijitalleşme Çalıştayı", Rami Kütüphanesi'nde başladı.
Çalıştayın açılışında konuşan TYEK Başkanı Coşkun Yılmaz, dijitalleşmenin sadece bir araç değil, aynı zamanda öğrenen ve birlikte çalışılabilen bir süreç olduğunu vurgulayarak, "Bu süreç hepimiz için büyük bir fırsat sunarken aynı zamanda ciddi bir sorumluluk da getiriyor." ifadelerini kullandı.
Dijitalleşmenin genellikle basılı belgelerin sanal ortama aktarılması olarak algılandığını belirten Yılmaz, bunun ötesinde çok daha geniş bir vizyonun olduğunu dile getirdi. Yılmaz, "Önemli olan yazma eserlerimizi büyük veriye dönüştürebilmek, makine öğrenmesi ve otomatik transkripsiyon gibi teknolojilerle bu kaynakları yeniden keşfedilebilir hale getirmek. Geleneksel kataloglama sistemlerinden, anlam odaklı semantik arama teknolojilerine geçiş kaçınılmaz hale geldi. PDF formatında paylaşılan eserlerin, makineler tarafından işlenebilir formatlara dönüştürülmesi büyük önem taşıyor. Bu noktada yapay zeka ile bütünleşik bir sistem geliştirmek kritik hale geliyor." şeklinde konuştu.
Dijitalleşme Sürecinde Uzman İhtiyacı Artıyor
Yılmaz, dijital dönüşüm sürecinde uluslararası standartlara uyum sağlamanın ve veri tabanlarıyla entegrasyonun önemine dikkat çekti. Bu hedefe ulaşmak için uluslararası iş birliklerinin artırılması gerektiğini belirten Yılmaz, dijitalleşme sürecinin insan faktörünü devre dışı bırakmadığını aksine belge türleri ve yazım biçimleri konusunda uzmanlaşmış kişilere olan ihtiyacı artırdığını vurguladı.
Çalıştayın yalnızca bir başlangıç olduğunu ifade eden Yılmaz, burada ortaya çıkacak fikirlerin somut projelere dönüşeceğini ve yazma eserlerin en verimli şekilde dijitalleştirilerek tüm dünyaya açılmasının amaçlandığını söyledi. Ayrıca, TYEK olarak yapay zeka destekli çalıştaylar düzenlemeyi de planladıklarını belirtti.
Yazma Eserlerde Dijital Görüntüleme Konuşuldu
Çalıştayın ilk oturumuna İstanbul Medeniyet Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bilgin Aydın başkanlık yaptı. TYEK Kitap Şifahanesi ve Arşiv Dairesi Başkanı Nil Baydar, "Yazma Eserlerde Dijital Görüntüleme: Teknik, İhtiyaç, Kullanım" başlıklı sunumunda, yazma eserlerin dijitalleştirilmesi sürecinde hızın yanı sıra kalite ve esere zarar vermeden işlem yapmanın kritik olduğunu belirtti.
Baydar, dijitalleştirme çalışmalarının 2003 yılında Süleymaniye Devlet Kütüphanesi'nde başladığını, 2012 yılından itibaren ise TYEK bünyesinde daha gelişmiş teknolojilerle sürdürüldüğünü aktardı.
Teknoloji, İnsan Odaklı Takip Edilmeli
Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Dış İlişkiler ve Tanıtım Dairesi Başkanı Cevat Ekici, "Devlet Arşivleri Başkanlığı Dijital Yayın ve Sergi Faaliyetleri" başlıklı sunumunda, 1991 yılında dijitalleştirme biriminin kurulduğunu ve arşivlerin dijital çağın gerekliliklerine en erken uyum sağlayan kurumlardan biri olduğunu belirtti.
Ekici, Devlet Arşivleri Başkanlığı'nın, teknolojiyi insan yararını merkeze alarak takip eden bir kurum olarak, sahip olduğu tarihi hafızayı gelecek nesillere aktarmaya odaklandığını ifade etti.
Çalıştayda ayrıca, Koç Üniversitesi Suna Kıraç Kütüphanesi Direktörü Tuba Akbaytürk Çanak, "Koç Üniversitesi Suna Kıraç Kütüphanesi ve Dijital Koleksiyonlar" konusunu ele alırken, hattat Mehmet Özçay, "Dijitalleşme ve Kalitenin Önemi" başlıklı bir sunum yaptı.
Yapay Zeka ve Dijital Edisyon Konuları Ele Alınıyor
Çalıştay kapsamında, kültürel mirasın korunması, yaygınlaştırılması ve gelecek nesillere aktarılması için dijital teknolojilerin nasıl kullanılabileceği masaya yatırılıyor. Özellikle yazma eserlerin dijital edisyonu, metin kodlama, yapay zeka uygulamaları ve otomatik işleme teknikleri gibi konular ele alınıyor.
Çalıştayın konuşmacıları arasında Doç. Dr. Yaşar Çolak, Dr. Önder Bayır, Neslihan Sandal, Öğr. Gör. Selçuk Süzmetaş, Atilla Beşli, Doç. Dr. Güssün Güneş, Lütfü Kılınç, Doç. Dr. Abdurrahman Atçıl, Dr. Fatma Aladağ, Dr. Esma Fatıma Taşdemir, Abdullah Seçgin, Dr. Ahmet Kaplan, Prof. Dr. Bahadır Kürşat Güntürk ve Prof. Dr. Reda Alhajj yer alıyor.
