Niğde’nin Gizli Hazinesi: Andaval Kilisesi’nde Bir Zaman Yolculuğu
Niğde’nin Aktaş beldesinde yer alan Andaval Kilisesi, diğer adıyla Konstantin ve Helena Kilisesi, Anadolu’nun Bizans dönemine ışık tutan önemli bir tarihi yapı olarak dikkat çekiyor. Niğde-Kayseri yolu üzerinde bulunan bu kilise, mimari özellikleri, freskleri ve köklü geçmişiyle tarih meraklıları için görülmeye değer bir durak.
Andaval Kilisesi’nin kökeni, Bizans dönemine uzanıyor. Efsaneye göre, Roma İmparatoru Büyük Konstantin’in annesi Helena, 4. yüzyılda Kutsal Topraklar’a hac yolculuğu sırasında bu bölgeden geçmiş ve kilisenin 330 yılında inşa edilmesini sağlamış. Ancak arkeolojik veriler ve uzman görüşleri, yapının 5. veya 6. yüzyılda, Bizans İmparatorluğu döneminde bir bazilika olarak inşa edildiğini gösteriyor. Hristiyan ibadeti için tasarlanan kilise, Konstantin ve Helena’ya ithaf edilmiş. İstanbul’dan Kilikya’ya uzanan antik yol üzerinde bir mola noktası olan Andaval, Geç Antik Dönem’de askeri garnizon olarak da hizmet vermiş.
Kilise, 11. yüzyılda Anadolu’nun Türkler tarafından fethedilmesinden sonra da Hristiyan topluluklar tarafından kullanılmaya devam etmiş. İlk olarak 1842 yılında İngiliz seyyah W.J. Hamilton’ın seyahatnamesinde bahsedilen yapı, 20. yüzyılda çeşitli değişikliklere uğramış; yan nefleri kaldırılmış ve 1970’lerde detaylı incelemelere tabi tutulmuş.
Andaval Kilisesi, tüf taşından inşa edilmiş üç nefli bir bazilika planına sahip. Orta nef, yan neflerden daha geniş; apsis ise dıştan çokgen, içten yuvarlak bir tasarıma sahip. Zamanla ahşap çatılı halinden tonozlu bir yapıya dönüştürülen kilise, günümüzde sadece orta nef ve kuzey duvarıyla ayakta. Duvarlarda ve pencere kemerlerinde yer alan freskler, kilisenin en çarpıcı özelliklerinden. 9. yüzyıla tarihlenen freskler, fresko ve secco teknikleriyle yapılmış dini sahneleri yansıtıyor. 11. ve 13. yüzyıllara ait daha yeni fresk katmanları da mevcut.
1996 yılında Niğde Müzesi ve Hacettepe Üniversitesi işbirliğiyle başlayan restorasyon çalışmaları, Prof. Dr. Sacit Pekak liderliğinde 2016 yılına kadar devam etti. Bu çabalar sayesinde kilise, korunaklı bir ören yeri olarak ziyarete açıldı. Niğde-Kayseri yolu üzerinde kolayca ulaşılabilir bir konumda bulunan Andaval Kilisesi, tarih ve kültür meraklıları için ideal bir destinasyon.
Andaval Kilisesi, Anadolu’nun Bizans mirasını yansıtan nadir eserlerden biri. Tarihi ve sanatsal değeriyle, hem yerel hem de uluslararası turistler için keşfedilmeyi bekleyen bir hazine. Niğde’ye yolunuz düşerse, bu tarihi yapıyı ziyaret ederek Anadolu’nun katmanlı geçmişine tanıklık edebilirsiniz.
