Pembe Köşk’te Cumhuriyet’in Müzik Serüveni Sergisi Açıldı
Filiz Gencer’in küratörlüğünde, İnönü Vakfı Başkanı Özden Toker’in ev sahipliğinde açılan sergi, Osmanlı’dan devralınan müzik mirasının Cumhuriyet’e aktarılma sürecini ve Atatürk’ün ulusal müziği evrensel düzeye çıkarma vizyonunu ele alıyor. Cumhuriyet’in ilk dönemindeki müzik politikaları, kurumsal düzenlemeler, etkinlikler ve bu alanda emeği geçen isimler, sergide yer alan belgeler ve kişisel eşyalarla tanıtılıyor.
Serginin en dikkat çekici parçalarından biri, İsmet Paşa ile eşi Mevhibe İnönü’nün 1930’lu yıllarda Cebeci’deki Musiki Muallim Mektebi Konservatuvarı’nda klasik müzik konserleri izlemek için kullandığı berjer koltuklar. İsmet Paşa’nın otoskleroza bağlı işitme kaybı nedeniyle özel olarak yaptırılan bir koltuk da sergileniyor. Ayrıca, 1948’de İnönü Sanat Armağanı’nı müzik dalında "Yunus Emre Oratoryosu" ile kazanan Ahmet Adnan Saygun’a verilen diploma ilk kez sanatseverlerle buluştu. Bu eser, müzik tarihinde İnönü Sanat Armağanı’nı alan ilk ve tek yapıt olarak öne çıkıyor.
İnönü Vakfı Başkanı Özden Toker, serginin Cumhuriyet’in 102. yılına ithaf edildiğini ve Atatürk’ün devrimlerinin aile içinde yaşatılmasının önemini vurguladı.
"Çünkü Atatürk’ün istediği buydu, devrimlerin aile içinde yaşanması lazım. Ancak o zaman yerleşir, o zaman devrim olur, benimsenir."
diyen Toker, babasının Yemen Savaşı’nda gramofonla tanıştığı müzik tutkusunu ve cephedeyken eşiyle mektuplaşarak bu ilgiyi sürdürdüğünü anlattı.
"Babam, cepheye giderken anneme aldığı ilk veda hediyesi duvar piyanosu gibi bir piyano oluyor. Ona bir hoca tutuyor ve aralarında mektuplaşma başlıyor. Babam cephede, annem İstanbul’da. Babam mektuplarından anneme hangi eserleri çaldığını, çalıştığını soruyor. Müziğe ilgilerini savaş döneminde bile devam ettiriyorlar."
şeklinde konuştu. Toker, Atatürk ve İnönü’nün müzik devrimine olan ortak heveslerinin bu sergide yansıdığını belirtti.
Serginin küratörü Filiz Gencer, Cumhuriyet’in müzik devrimini Ankara’nın oluşum süreciyle harmanlayarak anlattıklarını ifade etti. Gencer,
"İlk başlangıcını biraz daha eskiye aldım, 2. Mahmut dönemine kadar indirdim. Çünkü 2. Mahmut döneminde çok büyük bir müzik kurumu, Muzıka-i Hümayun kuruluyor. Osmanlı’dan Cumhuriyet’te müzik kurumunun devrimi ve kimler tarafından, kimlerin eliyle gerçekleştiğini anlattım."
dedi.
Atatürk’ün desteklediği isimler arasında Osman Zeki Güngör, Orhan Veli’nin babası Veli Kanık ve diğerlerinin yer aldığını, bu isimlerin Cumhurbaşkanlığı Orkestrası’nı kurduğunu aktardı. Gencer, sergideki özel eserlerden Saygun’un diploması ve İnönü’nün koltuğunun yanı sıra "Yunus Emre Oratoryosu"nun ilk seslendirme görüntüsünün de yer aldığını belirtti.
Sergi, 30 Kasım 2025’e kadar Pembe Köşk’te ziyarete açık olacak.
