Gündem Atlas Arkeoloji Hititlerin dört kuşağının izleri: Sivas Arkeoloji Müzesi'ndeki İspekçir Steli ne anlatıyor?

Hititlerin dört kuşağının izleri: Sivas Arkeoloji Müzesi'ndeki İspekçir Steli ne anlatıyor?

Sivas Arkeoloji Müzesi'nde sergilenen Geç Hitit dönemine ait İspekçir steli, dört kuşağı betimleyen figürler ve Luvi hiyeroglif yazılarıyla dikkat çekiyor. Eser, Kral Arnuvantis'in başarılarını ölümsüzleştirmek amacıyla yaptırdığı önemli bir tarihi kalıntıdır.

Sivas Arkeoloji Müzesi'nde sergilenen stelde Hititlerin dört kuşağına ait izler yer alıyor

Malatya'nın Darende ilçesinde 1907'de gün yüzüne çıkarılan Geç Hitit dönemine ait İspekçir steli, Sivas Arkeoloji Müzesi'nin önemli eserleri arasında yer alıyor.

Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bora Uysal:

"Hitit kraliyet ailesinde ölen ataların tanrı oldukları kabul edilir. 1. Arnuvantis ve karısı tanrı olmuş konumda. Steli yaptıran 2. Arnuvantis hayattayken iki atasının huzurunda elindeki bir kaptan aşağıya sıvı boşaltıyor"

Sivas Arkeoloji Müzesi'nde sergilenen İspekçir steli, Hititlerin Anadolu’daki son temsilcilerini betimleyen figürler ve Luvi hiyeroglif yazılarıyla dikkat çekiyor. Eserde Kral Kuzi Teşub, torunu 1. Arnuvantis, onun eşi ve torunu 2. Arnuvantis’e ait tasvirler bulunuyor.

1907 yılında Malatya’nın Darende ilçesinde bulunan ve Geç Hitit dönemine (MÖ 1200–700) tarihlenen bu taş eser, adını bulunduğu bölgeden alıyor.

Yaklaşık 2 metre yüksekliğindeki stel, Hitit kralı Arnuvantis tarafından zafer ve başarıları ölümsüzleştirmek amacıyla yaptırıldı. Üç yüzeyinde figür ve hiyeroglif yazılar bulunan eserin arka yüzeyi ise düz.

Eserle ilgili bilgi veren Prof. Dr. Bora Uysal, İspekçir stelinin Malatya ile Darende arasında yer alan Tohma Çayı'nın kuzey kıyısındaki İspekçir köyü yakınlarında bulunduğunu ve adının da buradan geldiğini aktardı.

Stelin kübik yapıda ve dikdörtgen prizma biçiminde olduğunu belirten Uysal, “Kübik yapıda dikdörtgen prizma şeklinde bir eser, köylülerin bulduğu söyleniyor. Üç yüzü tasvirli ve yazıtlı, arka yüzeyi düz. Üç yüzeyinde figür var.” ifadelerini kullandı.

“Hitit kraliyet ailesinde ölen ataların tanrı oldukları kabul edilir”

Hititler'in MÖ 1200'lü yıllarda yıkılmasının ardından bölgedeki bazı beyliklerin Hitit kültürel mirasını yaşattığını belirten Uysal, bu küçük krallıklardan en güçlüsünün Karkamış olduğunu ve bu yapının Malatya’yı da içine aldığını söyledi.

Karkamış Krallığı’nın başındaki Kuzi Teşub’un, akrabası 1. Arnuvantis’i Malatya kralı olarak atadığını belirten Uysal, şöyle devam etti:

“1200’lü yıllarda buranın başında Kuzi Teşub isimli kral var, Karkamış kralı. Malatya’ya da hakim. Akrabalarından 1. Arnuvantis’i Malatya yöneticisi veya küçük kralı olarak atıyor. Figürlerden biri bu, Kuzi Teşub’un torunu. Steli yaptıran kişi 2. Arnuvantis, bu da 1. Arnuvantis’in torunu. 3. figür ise 1. Arnuvantis’in karısı. Hiyeroglif yazılar bu dediklerimizi açıklıyor. Hitit kraliyet ailesinde ölen ataların tanrı oldukları kabul edilir. 1. Arnuvantis ve karısı tanrı olmuş konumda. Steli yaptıran 2. Arnuvantis hayattayken iki atasının huzurunda elindeki bir kaptan aşağıya sıvı boşaltıyor.”

Uysal, stel üzerinde hiyeroglif yazıların hemen üstünde figürlerin yer aldığını ve eserin Malatya’ya kral olarak atanan 2. Arnuvantis tarafından yaptırıldığını kaydetti.

“Burada dört kuşak birden temsil ediliyor”

Hitit İmparatorluğu'nun yıkılmasının ardından Güney Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Kuzey Suriye'de çok sayıda şehir devleti kurulduğunu ifade eden Uysal, bu bölgelere atanan yöneticilerin çoğunun Hitit soylularından olduğunu belirtti.

İspekçir stelinde dört kuşağın izlerine rastlandığını belirten Uysal, “Bunlar Karkamış’ın 12. yüzyıldaki kralı Kuzi Teşub’un akrabaları. Burada 4 kuşak söz konusu, tarihlendirilmesi 11. yüzyıl civarı. Hititlerin inançlarına göre kraliyet ailesi mensuplarından ölen kişi tanrı olarak kabul edilir.” dedi.

Uysal, stelde tasvir edilen kişilerin Hititlerin Anadolu’daki son temsilcileri olduğuna da dikkat çekti.

Yorumlar
Aşağıdaki görselde işlemin sonucu kaçtır
Captcha Image
* Bu içerik ile ilgili yorum yok, ilk yorumu siz yazın, tartışalım *