Türk bilim ekibi kutuplar arasındaki atmosfer ve okyanus sistemlerine yönelik gözlem ve ölçüm çalışmaları gerçekleştirdi
5. Ulusal Arktik Bilimsel Araştırma Seferi Bilimden Sorumlu Sefer Lider Yardımcısı Doç. Dr. Erhan Arslan:
"Seferde gemi üzerine ilk defa otomatik meteorolojik gözlem istasyonu kurduk. Belirli aralıklarla Arktik’ten Antarktika'ya farklı noktalardan meteorolojik parametrelerin ölçümünü gerçekleştireceğiz. Bu da bize bütün bir sefer boyunca yani Kuzey Kutup Noktası'ndan Güney Kutup Noktası'na kadar meteorolojik verileri sağlamış olacak."
Türk bilim insanları, Kuzey ve Güney Kutbu’nda gerçekleştirdikleri bilimsel araştırma seferleriyle atmosfer ve okyanus dinamiklerine ilişkin kapsamlı veriler topladı.
Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın sorumluluğunda ve TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü (KARE) koordinasyonunda düzenlenen 5. Ulusal Arktik Bilimsel Araştırma Seferi’nde, bilim ekipleri atmosferden okyanus tabanına kadar geniş kapsamlı veri toplama faaliyetleri yürüttü.
Sefer sırasında, kutuplar arası rotada ilk kez kurulan otomatik meteorolojik gözlem istasyonu sayesinde atmosferik veriler düzenli olarak kaydedildi.
GNSS sinyalleriyle atmosferdeki su buharı miktarı ve atmosfer-okyanus etkileşimleri analiz edildi; su ve buz örnekleriyle farklı buzul bölgelerindeki fiziksel ve kimyasal değişimler incelendi.
Ayrıca, okyanus tabanına yönelik oşinografik ölçümler ve sualtı ses hızı analizleri yapılarak, iklim değişikliği ve deniz seviyesi değişimleri gibi küresel süreçlere dair önemli veriler elde edildi.
Kuzey Kutbu’nda İlk Kutuplar Arası Meteorolojik Ölçümler Başlatıldı
AA muhabirine konuşan Doç. Dr. Erhan Arslan, seferde ilk kez gemi üzerine otomatik meteorolojik gözlem istasyonu kurulduğunu vurguladı:
"Seferde gemi üzerine ilk defa otomatik meteorolojik gözlem istasyonu kurduk. Belirli aralıklarla Arktik’ten Antarktika'ya farklı noktalardan meteorolojik parametrelerin ölçümünü gerçekleştireceğiz. Bu da bize bütün bir sefer boyunca yani Kuzey Kutup Noktası'ndan Güney Kutup Noktası'na kadar meteorolojik verileri sağlamış olacak."
Arslan, bu verilerin gelecekteki seferlerde ölçüm noktalarının belirlenmesi ve seferlerin daha etkin planlanması için atmosferik bir veri tabanı oluşturacağını belirtti.
Sefer boyunca “GNSS sinyalleriyle atmosferdeki su buharı miktarı ve okyanus-atmosfer ilişkisinin modellenmesi” projesi kapsamında atmosfer dinamikleri ölçüldü. Arslan, “Bu, atmosferdeki su buharı ve diğer gazların hesaplanması için önemli bir adım. Kuzey’den Güney Kutbu’na kadar toplanan veriler, uluslararası alanda değerli bir veri seti sunacak” dedi.
İklim değişikliğini daha iyi anlamak için bu parametrelerin ölçülmesinin kritik olduğunu ifade eden Arslan, şunları ekledi:
“Atmosferdeki su buharı artışı, küresel ısınmanın temel nedenlerinden biri olarak görülüyor. Sıcaklık, nem, rüzgâr ve basınç gibi parametrelerin uzun vadeli ölçümü, iklim değişikliğinin gelecekteki etkileri hakkında bilgi sağlayacak. Bu seferde başlattığımız izleme projesini gelecekteki seferlerde devam ettirerek, yıllar içinde biriken verilerle iklim değişikliği üzerine daha kapsamlı değerlendirmeler yapabileceğiz.”
Farklı Buzul Bölgelerindeki İlişkilerin Modellenmesi
İstanbul Teknik Üniversitesi Harita Mühendisliği Bölümü’nden Dr. Adil Enis Arslan, bu yılki sefere katıldığını ve yüksek doğruluklu GNSS ölçümleriyle atmosfer-okyanus ilişkisini incelediklerini belirtti. Ayrıca, diğer projelere hassas konum bilgisi sağladıklarını ve su ile buz örnekleri topladıklarını ifade etti:
“Topladığımız veriler, atmosfer-okyanus ilişkisinin ve küresel ısınmanın etkilerinin daha net anlaşılmasını sağlayacak. Ayrıca su içerisindeki mikro kirleticiler, ağır metaller ve uydu görüntüleri için gerekli düzeltmelerin yapılmasına olanak tanıyacak veriler elde etmeyi planlıyoruz.”
Arslan, periyodik ölçümlerin veri setlerini genişletmek için kritik olduğunu vurguladı:
“Düzenli ve tekrarlanan ölçümler, farklı buzul bölgelerindeki ilişkilerin modellenmesi için önemli. Sürekli veri toplama, eksik zaman dilimlerine ait verilerin tahmin edilmesini mümkün kılıyor.”
Arktik Bölgesi Oşinografik Ölçümleri
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na bağlı Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı’ndan Deniz Yüzbaşı Mustafa Kanat, “Arktik Bölgesi Oşinografik Parametrelerin Ölçümü” projesi kapsamında sualtı ses hızı ve su şeffafiyeti ölçümleri gerçekleştirdiklerini belirtti:
“Bu veriler, hidrografik çalışmalarda deniz tabanının ve derinliğin hesaplanmasında kullanılıyor. Şeffafiyet ölçümleri ise uzaktan algılama ve uydu tabanlı batimetrik ölçümler için temel veri sağlıyor. Toplanan verilerle veri bankamızı genişletecek ve yıllara göre değişimleri analiz edeceğiz.”
Kanat, Arktik Bölgesi’nin zorlu deniz ve meteorolojik şartlarına dikkat çekerek, bu şartlarda seyrüsefer deneyimi kazanmanın da hedefleri arasında olduğunu vurguladı:
“Ekibimiz, milletimizin sağladığı imkanlarla, uzmanlık alanlarımızda en iyi katkıyı sunmak için büyük bir çaba sarf etti.”
Kutup bölgelerindeki düzenli veri toplama çalışmaları, iklim değişikliğinin küresel etkilerini anlamada önemli bir rol oynuyor. Türk bilim insanlarının oluşturduğu bu bilimsel altyapı, gelecekteki seferlerin daha verimli planlanmasını sağlayarak atmosfer, okyanus ve buzullar arasındaki karmaşık ilişkilerin daha iyi modellenmesine olanak tanıyacak. Uzun vadede bu veriler, Türkiye’nin kutup araştırmalarındaki uluslararası katkılarını güçlendirecek.
